Ondernemers in het mkb die financiering nodig hebben, gaan traditioneel naar de bank. Dat is nog altijd zo. Maar wil je daar een lening krijgen, dan moet je bedrijf financieel gezond zijn en vooral ook groot genoeg, zo leert de praktijk.

Welke alternatieven zijn er als je geen akkoord krijgt? Of een extra lening zoekt buiten de bank om?

Nieuwe cijfers van CBS

Als kleinere mkb'er kom je vaak niet in aanmerking voor een banklening. Dat stelt ook het CBS in zijn nieuwe Financieringsmonitor, een grootschalig onderzoek naar bedrijfsfinancieringen.

De meeste ondernemers gaan nog altijd gewoon naar de bank, zegt het CBS. Bankleningen zijn goed voor bijna twee derde (63%) van de totale financiering aan het Nederlandse bedrijfsleven.

Bij een vorige meting in 2010 was dat echter een veel groter aandeel: 72 procent. Voor het mkb in het bijzonder liggen de cijfers lager: 40 procent van de financieringen is nu een traditionele banklening en 12 procent een rekeningcourantkrediet.

Alternatieve leningen rukken op

Het kleinere mkb is nog steeds afhankelijk van deze bankleningen, maar kiest ook alternatieve vormen van financiering. Het gebruik daarvan is in vier jaar tijd verdubbeld, weten de CBS-rekenmeesters. Ook al hebben deze alternatieven samen nog altijd een beperkt marktaandeel, er gaat dagelijks veel geld in om.

Krijg je geen lening van de bank en haal je ook geen geld op met eigen bedrijfsobligaties, dan kun je grofweg kiezen voor crowdfunding, factoring, private equity-investeringen of leasing.

Crowdfunding: klein maar substantieel

Crowdfunding is volgens het CBS de kleinste van deze vier (3% aandeel), maar het is wel de snelste groeier onder de alternatieve leningen. In 2011 werd er 14 miljoen euro mee opgehaald, in 2017 al 223 miljoen. De website Fundwijzer.nl kwam onlangs uit op 260 miljoen voor 2018.

Dat is nog steeds relatief bescheiden, maar het gaat toch om dagelijks ruim zeven ton die er wordt opgehaald. In Nederland lopen we hiermee naar verhouding alleen achter op Engeland, Finland en een aantal Oost-Europese landen.

Met crowdfunding leen je geld bij particuliere investeerders, in ruil voor rente die je aan ze moet uitkeren. Ondernemers kunnen hun project publiceren op een online marktplaats zoals Funding Circle of Collin Crowdfund. Meer van dergelijke marktplaatsen vind je in dit overzicht.

Factoring: bijna verdubbeling

Veel meer geld wordt opgehaald met factoring (18% aandeel). Deze vorm van financiering is de afgelopen jaren spectaculair gegroeid, zegt het CBS. Er ging in 2017 een lieve 5,3 miljard euro in om. In 2013 was dat nog 2,9 miljard. In dat groeitempo zou het gaan om een verdubbeling binnen vijf jaar.

Via factoring verkoop je jouw uitstaande facturen aan een factoringmaatschappij. Je opdrachtgevers (debiteuren) zijn je onderpand. Er zijn talloze maatschappijen actief in Nederland. Bekijk hier een selectie.

Een belangrijk voordeel van factoring is dat je razendsnel over krediet kunt beschikken. De maatschappij keert meestal binnen een of twee dagen zo'n 95% of zelfs 98% van het factuurbedrag uit. Dat betekent: klusje geklaard, meteen geld op je rekening!

De kosten en afhandeling hiervan zijn bij elke maatschappij anders. Hou er rekening mee dat je ergens tussen de 2 en 6 procent van de factuuromzet kwijt bent aan deze dienst.

Bij sommige maatschappijen is het mogelijk om al je facturen of zelfs je hele debiteurenbeheer over te dragen. Dat heet traditionele of fullservice factoring. Bij andere aanbieders zijn ook losse facturen welkom. Dan spreek je van Amerikaanse factoring.

Factoring is populair bij middelgrote bedrijven en binnen de groothandel. Maar volgens het CBS maken ook nieuwe en kleine bedrijven er steeds meer gebruik van.

Overige financieringsvormen: private equity en leasing

In het hele speelveld groeit private equity zelfs nog iets harder dan factoring. Private equity betekent dat investeringsmaatschappijen rechtstreeks deelnemen in bedrijven, buiten de beurs om. Dit soort financiering is vooral populair in de ICT.

Leasing tot slot slaat niet op je auto maar op bijvoorbeeld je printer of koffieautomaat.

Verder zijn er nog een heleboel kleine vormen, waaronder businessangels en kredietunies. Omdat je ze niet vindt op Bankenvergelijking, gaan we er hier niet verder op in.

Waar wordt precies voor geleend?

De zakelijke lening wordt in ruim twee op de drie gevallen (37%) aangewend voor een uitbreiding van het bedrijf: ondernemers willen bestaande activiteiten op grotere schaal uitvoeren.

Verder zijn er vaak euro's nodig voor werkkapitaal (19%), geheel nieuwe activiteiten (17%), een overbrugging van een moeilijke periode (9%) of een herfinanciering van een andere lening (7%).

Maar lang niet iedereen in het mkb heeft behoefte aan externe financiering. Dat geldt voor slechts een kwart van de bedrijven. Meestal wordt uitbreiding gefinancierd uit winst.

Dat geld lenen maar moeilijk lukt, klopt niet. 84 procent van de bedrijven die daadwerkelijk een lening aanvragen doet dat succesvol en krijgt de lening geheel of deels. Ook van de kleinste bedrijven (met minder dan 10 werknemers) slaagt 80 procent om uiteindelijk de lening rond te krijgen.

Aandeel van banken neemt af

Ook al is de bank nog altijd de onbetwiste hoofdrolspeler in bedrijfsleningen, de totale financiering via deze weg neemt gestaag af, zegt het CBS. De afgelopen drie jaar met liefst 15 procent.

Maar die daling komt vooral door grotere bedrijven die liever geld ophalen met obligaties. De kredietverstrekking aan het mkb door de drie grote banken is qua volume constant gebleven.

Het aandeel van alternatieve financieringen in het totale plaatje groeit vooral door strengere voorwaarden bij de bank voor kleinere ondernemingen.

Dat komt niet alleen door de crisis. Banken kennen kleinere bedrijven vaak onvoldoende – bijvoorbeeld omdat ze nieuw zijn of omdat hun financieel verslag te beperkt is – en kunnen daardoor moeilijk een risico-inschatting maken. Of hun financiële positie is gewoon te zwak. Dan verstrekken de banken liever geen lening.

Het CBS hield voor dit onderzoek een enquête onder 5.200 bedrijven. Dat gebeurde tussen juli 2017 en juli 2018.

(door Ton Hermans, Bankenvergelijking, 30 januari 2019; Bron: CBS Financieringsmonitor)

Lees ook de artikelen:

* Wat kost een zakelijke lening?

* Wat zijn de grootste crowdfundingplatforms? (lees op Beleggenvergelijking.nl)